سفر به جزیره کیش، یک تجربه بسیار شگفت‌انگیز و لذت‌بخش است. این جزیره یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در ایران است و همواره با حضور خیره‌کننده‌ای از گردشگران داخلی و خارجی مواجه می‌شود. هوای مطبوع، دریا آبی و تفریحات زیادی که در این جزیره وجود دارد، سفر را بسیار جذاب و دل‌نشین می‌کنند. اما مگر می‌شود به کیش سفر کرد و اطلاعاتی راجع به مناطقی که قصد بازدید از آن‌ها را داریم، نداشت؟!
به همین دلیل است که همیشه تعداد زیادی از مسافران کیش، کل فضای مجازی را زیر و رو می‌کنند تا اطلاعاتی در مورد جاذبه‌های گردشگری آن به دست بیاورند! بنابراین ما بر آن شدیم تا در این مقاله، اطلاعات کاملی از خانه مردم شناسی بومیان کیش که یکی از جاذبه های گردشگری کیش است را برای شما گرد آوریم. چند دقیقه از وقت ارزشمند خود را در اختیار ما قرار دهید تا با هم به این جزیره زیبا سفر کنیم.
فهرست مطالب
خانه مردم شناسی بومیان کیش
خانه مردم شناسی بومیان کیش، که به خانه عربها در کیش هم شهرت دارد، اقامتگاه و موزه‌ای است که به عنوان یک مرکز فرهنگی و تاریخی در جزیره کیش واقع شده است. این خانه به منظور معرفی فرهنگ و زندگی روزمره مردم بومی کیش به بازدیدکنندگان، ایجاد شده است. در خانه مردم شناسی بومیان کیش، بازدیدکنندگان می‌توانند با تاریخچه، فرهنگ، آداب و رسوم و سبک زندگی مردم بومی کیش آشنا شوند. در خانه بومیان کیش، زندگی، معیشت، ابزار و وسایل زندگی بومیان کیش طی 80 سال گذشته قابل مشاهده است.
این خانه موزه در یکی از محله های قدیمی کیش یعنی محله عرب‌نشین “سفین” واقع شده است و برای مردم آن منطقه هم از اهمیت و احترام بالایی برخورداری است. دلیل اهمیت خانه مردم شناسی بومیان کیش برای مردم، تاریخچه غنی آن است که روزگاری مکتب‌خانه و دارالقرآن آن‌ها محسوب می‌شد و با وجود صاحب‌خانه محترم خود، هر روزه پذیرای مهمانان زیادی بود.
تاریخچه خانه مردم شناسی بومیان کیش
شابد برایتان جالب باشد که بدانید این خانه قدیمی ترین خانه کیش است و قدمتی 200 ساله دارد! خانه مردم شناسی بومیان کیش در اصل متعلق به یک تاجر بزرگ مروارید و صاحب بزرگ‌ترین لنج بادبانی کیش به نام حاج عبدالله بن شاهین بوده است. صاحب‌خانه، آن را از سه نسل پیش و از اجداد خود به ارث برده و نهایت تلاش خود را در حفظ آن به کار برده بود.
به دلیل همین قدمت بالا و استفاده از عناصر و معماری بومی، امروزه خانه حاج عبدالله یا خانه مردم شناسی بومیان کیش، به یک موزه تبدیل شده است. موزه‌ای که با قدم گذاشتن داخل آن، می‌توان در تاریخ و فرهنگ غنی مردم جنوب ایران و کیش قدم گذاشت.
لازم به ذکر است که ایده اولیه تبدیل این خانه به یک اکوموزه، توسط آقای محمد جاسم‌پور نتیجه‌ی حاج عبدالله بن شاهین، شکل گرفت. ایشان در آن زمان در حال کار بر روی پایان‌نامه‌ای با همین موضوع بودند و نهایتاً در سال 1393 و پس از اخد موافقت حاج عبدالله و گرفتن مجوزهای لازم، این خانه به عنوان موزه کار خود را آغاز کرد. یکی از دلایل موفقیت، ماندگاری و پویا بودن موزه مردم شناسی کیش، رسیدگی و مراقبت‌های حاج ابراهیم سالم حسینی است. در واقع دلسوزی، تعمیرات و مراقبت‌های حاج ابراهیم بود که خانه را مانند قبل سرحال نگه داشت.
مساحت و مشخصات خانه مردم شناسی بومیان کیش
یکی از نکات جالب خانه عربها در کیش، مساحت و وسعت زیاد 1200 متر مربعی آن است، به طوری در خود دو حیاط و 15 اتاق را جای داده است. اتاق‌هایی که زمانی هرکدام‌شان یک کاربری داشتند و امروزه نیز به عنوان موزه و اقامتگاه، کاربردهای خود را دارند. در ادامه به معرفی برخی از بخش‌های موزه بومیان کیش می‌پردازیم.
بخش‌های مختلف خانه مردم شناسی بومیان کیش
- حیاط مجلسی (حوی المجلس)
همانطور که قبلاً گفتیم خانه مردم شناسی بومیان کیش دو حیاط مجزا دارد که یکی از آن‌ها، حیاط مجلسی است. این حیاط مخصوص مهمانان نامحرم بوده است. به همین منظور تمام امکانات از جمله اتاق تابستانه و زمستانه، انبارهای متعدد، یک حلقه چاه و درب اختصاصی است، تا مهمانان مرد بتوانند در آن اوقات راحتی را بگذرانند.
- حیاط اندرونی
حیاط اندرونی بر خلاف حیاط مجلسی، مختص اعضای خانواده است. این حیاط نیز دارای اتاقهای زمستانه و تابستانه، آشپزخانه، چندین انبار برای علوفه، صید و …، مکتب‌خانه ، اتاق مهمان، طویله و یک حلقه چاه و درب مخصوص خانواده است. هیچ مرد غریبه و نامحرمی حق ورود به حیاط اندرونی را نداشته است.
- اتاق تابستانه مهمانان آقا
اتاق مهمان مردانه در واقع همان اتاق تابستانه در حیاط مجلسی است که مخصوص مهمانان مرد خانواده بود. وجود همچین اتاقی نشانه‌ی مهمان‌نوازی اهالی خانه و مردم بومی کیش است. از آنجایی که صاحب‌خانه دارای شأن و منزلت اجتماعی بود، تقریباً هر روز افراد زیادی در این خانه به عنوان مهمان حضور پیدا می‌کردند. صاحب‌خانه هم برای آسایش آن‌ها، در جلوی اتاق، سایبانی از شاخه‌های به‌هم بافته نخل قرار داده بود تا افراد در ظهرهای گرم تابستان از خنکای آن بهره ببرند.
- اتاق زمستانه مهمانان آقا
به جز اتاق تابستانه، یک اتاق دیگر هم در حیاط مجلسی قرارد دارد که رو به آفتاب است. این اتاق در فصول سرد سال پذیرای مهمانان مرد بود و از آنجایی که هیچ پنجره‌ای ندارد گرمای عالی را فراهم می‌کند. در این اتاق تعدادی از ابزار و لوازم مورد استفاده بومیان در طی 80 سال گذشته قرار دارد.
- حمام (قطعیه)
جالب است که بدانید تمامی اتاقهای خانه مردم شناسی بومیان کیش، اعم از اتاق مهمان و اتاقهای معمولی دارای حمام یا قطعیه هستند که در گوشهای از آن‌ها ساخته شده است. در واقع به‌قول امروزی خودمان تمام اتاق‌ها مستر بودند که نشانه‌ای از رفاه و اهمیت دادن به نظافت در این خانه است.
- اتاق خواب اصلی (بیت العود)
در اتاق خواب اصلی، دیوارها با آینه‌ها تزئین شدهاند و روی طاقچه‌ها اشیای دکوری متعددی وجود دارد. از سایر وسایل این اتاق می‌توان به صندوق‌های چوبی، رادیو و تلویزیون قدیمی، تخت دونفره با قدمت 85 سال و … اشاره کرد.
- نمایشگاده دریایی و صید
در قسمتی از خانه مردم شناسی بومیان کیش یک نمایشگاه کوچک برای نمایش دادن ابزار و ادوارت صید ماهی و مروارید مانند تور، گرگور، طناب و … با قدمتی 80 ساله وجود دارد.
- انبار خرما (چندول)
چندول یک اتاق 2 در 2 متر مربع است که مخصوص نگهداری چند صد کیلو خرما بود. این انبار باید دور از وزش باد ساخته می‌شد، بنابراین آن را در یک گوشه از حیاط ساخته‌اند. به علت مصرف زیاد خرما توسط اهالی بومی کیش، دو عدد از این انبار در خانه مردم شناسی بومیان کیش موجود است.
- مکتب‌خانه یا بیت‌الافروخ (خانه پسران)
همانطور که گفتیم، خانه بومیان کیش، در قدیم حکم مکتب‌خانه را داشته است و از چهار نسل پیش تا همین 40 سال پیش، بومیان در این خانه توسط ملاهیه (خانم آموزگار قرآن) قرآن، اصول اخلاقی و مهارت‌های زندگی را می‌آموختند.
- باغچه (زریبه)
همانند تمام مردم ایران زمین، بومیان کیش هم به داشتن گل و گیاه در منزل خود اهمیت می‌دهند. به همین منظور است که در این خانه یک باغچه بزرگ با درختان نخل، کنار، انجیر و … وجود دارد که به آن زریبه می‌گویند. در زریبه علاوه بر درختان، صیفی‌جاتی مانند گوجه، هندوانه و خربزه و سبزیجات کاشته می‌شوند. در کنار آن هم یک حلقه چاه برای آبیاری وجود دارد.
- اتاق تابستانه (مصیف)
این اتاق‌ها در ارتفاعی 1/5 متری از سطح زمین و پشت به آفتاب ساخته شدهاند. برای خنکای بیشتر، دور تا دور اتاق را پنجره و بادگیر می‌ساختند. البته مصیف تنها در تابستان قابل استفاده بود و در زمستان بادگیرهای آن را می‌پوشاندند.
- اتاق مهمانان خانم (بیت القهوه)
اتاق مهمانان خانم از مهمانان آقا جداست. این اتاق به دلیل اینکه دارای قسمت مجزایی مخصوص تهیه قهوه است به این نام شناخته می‌شود.
- تخت تابستانی
یکی از جاذبه‌های خانه مردم شناسی بومیان کیش، وجود تخت‌های تابستانی با چوب‌های مخصوص است که در ارتفاع بلند ساخته شده است. ارتفاع این تخت‌ها 1/5 متر است و از نردبان برای بالا رفتن کمک می‌گیرند.
- آشپزخانه
آشپزخانه‌ی خانه مردم شناسی بومیان کیش، در گوشهای از حیاط قرار دارد. این قسمت در ندارد و فقط دارای دیوار و دریچه‌هایی برای خارج شدن دود و بو است. نکته جالب این است که هنوز برنج و نمک، از سالیان قبل در این آشپزخانه قابل مشاهده است.
- انبار مواد غذایی (بخار العیش)
در انبار مواد غذایی، کالاهای خوراکی مصرفی خانوار و مهمانان نگهداری می‌شد. از جمله این کالاها می‌توان به برنج، ماهی، آرد و … اشاره کرد.
- اتاق حجله (الفرشه)
یکی از اتاق خواب‌های خانه مردم شناسی بومیان کیش را به عنوان نمایشگاهی برای نشان دادن رسوم مخصوص به ازدواج در جزیره کیش، قرار داده‌اند. این اتاق با پارچه‌های رنگی پوشانده شده و با وسایلی تزیینی زیادی تزئین گردیده است. گردشگران و به خصوص زوج‌ها می‌توانند در این اتاق با پوشیدن لباس‌های محلی، عکس یادگاری بگیرند.
- انبار صید (بخار)
همانطور که از نام آن مشخص است این اتاق مخصوص نگهداری ابزارآلات صیادی مانند دام و تور ماهیگیری، تجهیزات لنج و غواصی و غیره است. از آنجایی که صاحب‌خانه یکی از صیادان بزرگ کیش بوده است، وجود این انبار بسیار ضروری بود.
- انبار علوفه
یکی از مشاغل مهم بومیان کیش، دامداری و دامپروری بوده است. همچنین این مردم از لحاظ مذهبی اعتقادی قوی به قربانی کردن و عقیقه دادن داشتند. به همین دلیل در خانه‌های خود تعدادی دام داشتند و یک انبار را هم برای نگهداری علوفه دام و گوسفند تدارک دیده بودند.
امکانات و مزایای خانه مردم شناسی بومیان کیش
پیشنهاد می‌کنیم اگر به دنبال مکان‌های خاص کیش هستید، حتماً در کنار بازدید از مراکز خرید کیش و سایر جاذبه‌های دیدنی کیش، بازدید از خانه تاجر مروارید در کیش را هم در برنامه‌های خود قرار دهید. شک نکنید که از بازدید خود پشیمان نخواهید شد و آن را به همه توصیه خواهید کرد.
این خانه برنامه‌ها و مزایای خاصی را برای افراد بازدیدکننده فراهم کرده است که در زیر تنها به بخشی از آن اشاره می‌کنیم:
- آشنایی با زندگی مردم بومی کیش
- مشاهده ابزارها و وسایل زندگی و صیادی آن‌ها
- قدم گذاشتن در میان تاریخ و لذت بردن از سنت و سادگی
- آشنایی با تاریخ، هنر، صنایع دستی و فرهنگ کیشوندان
- مشاهده فیلم‌های مستند از زندگی بومی‌های کیش
- امکان گرفتن عکس یادگاری با لباس‌های محلی
- حناگذاری روی دستان شما توسط بانوان بومی
- پذیرایی به سبک عربی و بومی با قهوه و شیرینی و غذاهای متنوع
- امکان خرید صنایع دستی و سوغات
- طبخ انواع غذای محلی و شیرینی سنتی
اطلاعات خانه بومیان کیش
| آدرس خانه بومیان کیش | کیش – محله سفین – بعد از بازار ماهی – روبه‌روی اسکله |
| تلفن تماس | 09373705665 – 09337691812 – 07644432844 |
| هزینه ورودی | 25 هزار تومان |
| زمان بازدید | همه روزه از ساعت 16:00 الی 21:00 |
| مکان‌های دیدنی نزدیک | کشتی یونانی – بندرگاه صیادی – بازار ماهی – محله سفین |
سخن پایانی
خانه مردم شناسی بومیان کیش، نماد فرهنگ، زندگی و کار مردم بومی جزایر جنوب ایران و به خصوص اهالی جزیره کیش است. بازدید از این خانه به منزله قدم نهادن در 80 سال از تاریخ جزیره کیش است. در تمام عناصر این خانه می‌توان زندگی را نفس کشید و برخلاف تصویر مدرنیزه‌ای که اغلب مردم از جزیره‌ی کیش دارند، به ما نشان می‌دهد که این جزیره تا چه حد فرهنگی غنی و سرشار از مهمان‌نوازی و عشق دارد.
سوالات متداول
بهترین زمان بازدید از خانه مردم‌شناسی بومیان کیش، چه زمانی است؟
به طور کلی بهترین زمان سفر به کیش، فصل بهار و پاییز است.
ورودیه خانه موزه بومیان کیش، چقدر است؟
25 هزار تومان
آیا دسترسی به این خانه آسان است؟
بله، این خانه در مرکز جزیره کیش واقع شده است.
آیا می‌توان شب را در خانه مردم شناسی کیش اقامت داشت؟
خیر ساعت کاری این اقامتگاه از 4 بعد از ظهر تا ساعت 9 شب است و بعد از آن تعطیل می‌شود.
