شاید برایتان جالب باشد که بدانید در اهواز خانه‌های قدیمی مختلفی وجود دارند که هر یک یادآور فرهنگ و تمدن پادشاهان قدیمی ایران هستند. البته بسیاری از این خانه‌ها با گذشت زمان دچار تخریب شده و چهره اصیل و قدیمی خود را از دست داده‌اند؛ با این حال این موضوع موجب کاهش ارزش و اهمیت آن‌ها نشده است. در این مقاله سعی کردیم لیستی از خانه های تاریخی اهواز را به دوست‌داران تاریخ و فرهنگ ایرانی معرفی کنیم تا در زمان سفر به این شهر از آن‌ها بازدید کنند.
فهرست مطالب
خانه ماپار اهواز، از زیباترین خانه های تاریخی اهواز
از میان خانه‌های تاریخی اهواز، خانه ماپار از جایگاه ویژه‌تری برخوردار است؛ زیرا به‌رغم قدیمی بودن فضایی بسیار خاص و زیبا دارد و بازسازی دوباره آن هم باعث شده نقایص‌اش کاملا برطرف شود. حالا خانه ماپار نه تنها یک خانه سنتی از دوران قاجار است؛ بلکه یک شربت‌خانه معروف خوزستانی هم محسوب می‌شود.
حوض کوچک وسط حیاط، گلدان‌های زیبا، دیوارهای خشتی و درخت نخل این خانه شما را به سال‌ها بسیار دور می‌برند؛ سال‌هایی که می‌توانند یادآور خانه مادربزرگ و پدربزرگ‌ها باشد.
در حال حاضر فضای داخلی این خانه به بخش‌های مختلفی چون نگارخانه، شربت‌خانه، کتابخانه و غیره تقسیم شده است. همچنین در وسط این خانه میزو صندلی‌هایی چیده شده تا گردشگران درصورت نیاز انواع غذا و نوشیدنی را در آن صرف نمایند.
جالب است بدانید که کتابخانه خانه ماپار بسیار بزرگ و پرطرفدار است و حتی جلسه‌های انجمن ادبی حافظ هم در آن برگزار می‌شود. توصیه ما این است در زمان سفر به خوزستان و اهواز، حتما وقتی را به بازدید از این خانه اختصاص دهید؛ زیرا تماشای آن می‌تواند حال‌وهوایی خاص و متفاوت در شما ایجاد کند.
- آدرس: استان خوزستان، اهواز، خیابان زند، شهید خوانساری، بین کافی و جهانیان
خانه دادرس اهواز
یکی دیگر از خانه های تاریخی اهواز، خانه دادرس است که با نام دیگر سرای دادرس هم شناخته می‌شود. این بنا دارای 2 طبقه و 8 اتاق است و سردابی 4 در 5 مترمربعی هم در بخش زیرزمین خود دارد. (منظور از سرداب اتاقی بسیار سرد در بخش زیرین خانه‌ها است که از آن برای برای نگه‌داری از مواد غذایی و غیره استفاده می‌کردند)
خانه دادرس از زمان ساخت تا زمانی که متروکه شد، کاربردهای مختلفی داشت. برای مثال ابتدا از آن به‌عنوان کاروانسرا استفاده می‌کردند؛ اما بعد از مدتی آن را به تره‌بار تبدیل کردند. این خانه مدتی هم محل خرده‌فروشان و زمانی انباری بوده و در نهایت متروکه شده است.
در سال 1382 این خانه را در فهرست اثار ملی ثبت و به‌عنوان یکی از آثار باستانی ایران معرفی کردند. البته در حال حاضر هیچ مرمتی در آن صورت نگرفته؛ با این حال احتمال می‌رود در سال‌های آینده تبدیل به نگارخانه یا موزه مردم‌شناسی در اهواز شود.
این خانه در بخش مرکزی اهواز قرار گرفته و دسترسی راحتی دارد؛ به همین دلیل پیشنهاد می‌شود در زمان سفر به این شهر از خانه دادرس آن هم دیدن فرمایید.
- آدرس: ابتدای خیابان سلمان فارسی (نادری)، بازار عبدالحمید
خانه قزلباش اهواز
خانه قزلباش هم از منازل سنتی و تاریخی اهواز است که در سال 1382 به فهرست آثار ملی ایران راه یافته است. با وجود اینکه خانه قزلباش هم مانند اغلب خانه‌های تاریخی اهواز به مرمت نیاز دارد؛ اما شرایط آن به وخیمی خانه‌هایی چون منشی‌زاده نیست؛ بنابراین امکان بازدید از آن وجود دارد.
- آدرس: خیابان سیروس، بعد از چهارراه نظامی، پلاک ۷۳
منزل نفیسی اهواز
منزل نفیسی از دیگر خانه‌های قدیمی اهواز با تاریخچه‌ای کهن است. متاسفانه این خانه مانند منازل تاریخی دیگر اهواز، سرگذشتی عالی نداشت و طی این سال‌ها دچار تخربیات فراوان شد.
منزل نفیسی در زمان سلطنت پادشاهان پهلوی و توسط برترین معماران آن زمان ساخته شده با این حال تا سال‌ها کسی از قدمت تاریخی‌اش آگاه نبود. صاحبان اصلی این خانه تا زمان انقلاب به‌عنوان منزل سخصی از آن استفاده می‌کردند؛ اما بعد از انقلاب کاربری‌اش را تغییر داده و آن را به مهدکودک تبدیل کردند.
متاسفانه صاحب خانه نفیسی بدون توجه به ثبت این خانه در فهرست آثار ملی ایران، بخش بزرگی از آن را تخریب کرد و همین مسئله باعث شده فضای قدیمی و خاص منزل نفیسی دچار تغییرات فراوان شود. در حال حاضر هنوز هم امکان بازدید از این خانه وجود دارد؛ اما باید قبول کنیم شرایط آن مانند سابق نیست.
- آدرس: اهواز، خیابان نادری، خیابان کتانباف، روبه‌روی پارکینگ کارون.
خانه منشی زاده اهواز
از دیگر خانه‌های قدیمی اهواز که در بین جاهای دیدنی خوزستان قرار دارند، می توان به خانه منشی‌زاده اشاره کرد. این خانه در سال‌های پایانی سلطنت قاجار و با معماری اسلامی بنا شده است. همچنین برای ساخت آن، نمادهایی از معماری قدیم ایران مانند گچبری‌های سنتی و طاقچه‌های قدیمی را هم به کار برده‌اند. در وسط حیاط این خانه هم یک حوض فیروزه‌ای بسیار زیبا ساخته شده که زیبایی محیط را دوچندان می‌کند.
باید بدانید خانه منشی‌زاده با وجود قدمت تاریخی جزو مخروبه‌های اهواز است و رسیدگی درستی دریافت نمی‌کند. بنابراین فعلا امکان بازدید از آن وجود ندارد.
- آدرس: میدان شهدا، ابتدای خیابان نظامی (نظری پور)، پلاک ۱۲۳
بنای معین التجار اهواز
از دیگر خانه‌های تاریخی اهواز می‌توان به بنای معین التجار اهواز اشاره کرد. این بنا یک کاروانسرای قدیمی و جزو اموال حاج محمد تقی معین التجار است که در زمان پادشان قاجاری ساخته شده است. جالب است بدانید این بنا سال‌های سال ناشناس بوده و حتی یکبار هم در سال 1374 دچار آتش‌سوزی شده است. اما بالاخره در سال 1377 به ثبت ملی رسیده و جزو اثار باستانی مهم اهوازی شناخته شده است.
در حال حاضر گردشگران می‌توانند همه روزه از ساعت 9 تا 17 به بازدید از این بنا بپردازند.
- آدرس: استان خوزستان، اهواز، خیابان ۲۴ متری، خیابان کاوه غربی، نبش اول
خانه سبزه زاری اهواز
آخرین خانه تاریخی اهواز، خانه سبزه زاری است. این خانه جزو معروف‌ترین منازل قدیمی اهواز به شمار می‌اید و ساکنان آن هم زمانی، جزو مشهورترین اهالی اهواز بودند.
ویژگی جالبی که خانه سبزه زاری را متفاوت کرده، تراس بزرگ و خوش منظره آن است که به سمت بخش اصلی شهر قرار گرفته است. خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی اهواز قصد دارد به مرمت و بازسازی این خانه بپردازد تا گردشگران و مردم بومی از فرصت بازدید آن باز نمانند.
- آدرس: اهواز، خیابان کاوه
سخن آخر
در این مقاله به بررسی معروف‌ترین خانه‌های تاریخی اهواز پرداختیم. بدون شک هریک از این خانه‌ها قدمتی طولانی و داستانی جذاب در دل خود دارند که به دلیل تاریخچه پنهان، خبری از آن‌ها در دست نیست. با این حال امید است که مسئولان میراث فرهنگی اهواز با رسیدگی به خانه‌ها، آن‌ها را به محیطی امن و زیبا تبدیل کنند تا مردم نیز به این واسطه آگاهی بیشتری از تاریخچه کشور و شهر خود دست بیاورند.
